Sudbonosni podvig Jugoslavije: Podsjećanje na historijsko NE staljinizmu, događaj koji je opredijelio budućnost Jugoslavije
Knjiga Raifa Dizdarevića, jednog od poslednjih živih aktera jugoslovenske diplomatije, predstavlja njegovu rekonstrukciju najsudbonosnijeg trenutka posleratne Jugoslavije – razlaza sa Staljinom i Informbiroom 1948–1953. godine.
Autor detaljno opisuje genezu sukoba: od prvih neslaganja 1945–1947. (vojna pomoć, Balkanska federacija, Tršćansko pitanje) do završnog pisma Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije od 27. marta 1948. i Rezolucije Informbiroa (28. jun 1948). Posebno ističe unutrašnju borbu unutar rukovodstva Komunističke partije Jugoslavije: kako je Tito, zajedno sa Kardeljem, Đilasom i Rankovićem, odlučio da se ne pokori Staljinu, iako je SSSR bio oslobodilac i glavni oslonac.
Centralni deo knjige čine dramatični događaji iz 1948–1949:
- masovni pritisak Istočnog bloka (ekonomska blokada, povlačenje stručnjaka, granični incidenti)
- hapšenja i suđenja članovima Ibe (Dizdarević daje nove podatke o broju žrtava i mučenju na Golom otoku)
- tajni pregovori sa Amerikancima i Britancima (prvi kontakti preko Roberta Džojsa i jugoslovenske ambasade u Londonu)
- pojava doktrine „Trećeg puta“ i Zakona o samoupravljanju (1950) kao odgovor na sovjetski etatizam
Dizdarević tvrdi da je Staljinovo „NE“ bilo ključno za opstanak Jugoslavije: bez ovog čina, zemlja bi postala sovjetska pokrajina poput Mađarske ili Bugarske. Knjiga se završava ocenom da je ovaj podvig omogućio nesvrstanost i relativnu slobodu, ali je i stvorio trajnu traumu represije nad sopstvenim građanima.
Lični ton, ranije neobjavljeni dokumenti i svedočanstva čine knjigu najpotpunijim domaćim prikazom tog perioda nakon Đilasovih i Dedijerovih memoara.
Jedan primjerak je u ponudi
